ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ସାରା ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନତାର ୭୭ ତମ ବାର୍ଷିକୀ ପାଳନ କରୁଛି । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଦୂରଦର୍ଶନର ଏକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଗୀତ ମନେ ପଡୁଛିି, ଯାହା ସମଗ୍ର ଦେଶକୁ ଏକତାର ସୂତ୍ରରେ ଏକତ୍ର କରିବା ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା -ମିଲେ ସୁର ମେରା ତୁମହାରା ତୁୁ ସୁର ବନେ ହାମାରା । ଏହି ଆଇକନିକ୍ ଗୀତ ୩୫ ବର୍ଷର ଯାତ୍ରା ସମାପ୍ତ କରିଛି ।
ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସରେ ଲାଲକେଲା ଦୁର୍ଗରେ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ପରେ ଅଗଷ୍ଟ ୧୫, ୧୯୮୮ ରେ, ଦୂରଦର୍ଶନ ପ୍ରଥମେ ମିଲେ ସୁର ମେରା ତୁମହାରା … ସୁର ବନେ ହମାରାଙ୍କୁ ପ୍ରସାରଣ ହୋଇଥିଲା । ବିବିଧତାରେ ଏକତାର ବାର୍ତ୍ତା ଦେବା ପାଇଁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଏହି ଗୀତଟି ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସରେ ୩୫ ବର୍ଷ ପୂରଣ କରୁଛି ।
ଏହି ଗୀତର କଳ୍ପନା ସୁରେଶ ମଲିକ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାପନ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ନିର୍ମାତା କୈଳାଶ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିଲା । ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ଭାର ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ ହାତରେ ଥିଲା । ଉଭୟେ ଲୋକ ସେବା ସଞ୍ଚାର ପରିଷଦ ପାଇଁ ଏହି ଗୀତଟି ତିଆରି କରିଥିଲେ, ପରେ ଏହି ଗୀତ ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଗୀତ \’ମିଲେ ସୁର ମେରା ତୁମହାରା\’ କିପରି ତିଆରି ହେଲା?
ଏହି ଗୀତକୁ ମନେ ପକାଇ କୈଳାଶ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ କୁହନ୍ତି- “ଆମକୁ ଏପରି କିଛି କରିବାକୁ କୁହାଯାଇଥିଲା ଯାହାକୁ ନେଇ ଭାରତୀୟ ଯୁବକମାନେ ଗର୍ବିତ ହେବେ । ଆମେ ଅନେକ ଲୋକଙ୍କୁ ଚିଠି ଲେଖିଥିଲୁ, ଏଥିରେ ଭାଗ ନେବାକୁ ଟ୍ରଙ୍କ କଲ କରିଥିଲୁ । ମୁଁ ବିଜ୍ଞାପନ ତିଆରି କରୁଥିଲି, କିନ୍ତୁ ସମସ୍ତ କାମ ବନ୍ଦ କରି ଏକ ମାସ ପାଇଁ କେବଳ ଏହି ଗୀତରେ କାମ କରିଥିଲି ।
ସେହି ଦିନ ବିଜ୍ଞାପନଗୁଡିକ ୧୪ ଟି ଭାଷାରେ ଡବ୍ କରାଯାଉଥିଲା । ସେଠାରୁ ଏହା ଶିଖାଗଲା ଯେ ଭାଷା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ମୋର ସ୍କ୍ରିପ୍ଟ ନଥିଲା । ସେଠାରୁ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଭାଷା ଏଥିରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେବ ବୋଲି ଚିନ୍ତା କରାଯାଉଥିଲା । ଗୀତ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ଏକ ସପ୍ତାହ ସମୟ ଲାଗିଲା । ତା’ପରେ ଆମେ ପଣ୍ଡିତ ଭୀମସେନ ଯୋଶୀଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କଲୁ । ସେ କହିଲେ ସମୟ ଦିଅ ।
ଗୋଟିଏ ସପ୍ତାହ ପରେ ସେ ତାଙ୍କ ତାନପୁରା, ହରମୋନିୟମ୍ ଏବଂ ଟାବଲାକୁ ଷ୍ଟୁଡିଓକୁ ଆଣିଥିଲେ । ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ତିଆରି କରିବାବେଳେ, ଏଥିରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଛି । ଆମେ ରେକର୍ଡିଂ ଆରମ୍ଭ କଲୁ, ପ୍ରାୟ ଅଧ ଘଣ୍ଟା ଲାଗିଲା । ସେ ଏଥିରେ ଇମ୍ପ୍ରୋଭାଇଜ୍ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । ଆମେ ତାଙ୍କ ସହିତ ଖଣ୍ଡାଲାର ଏକ ଜଳପ୍ରପାତ ନିକଟରେ ସୁଟିଂ କଲୁ । ଆମେ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁରେ ସେଠାରେ ଲିରିଲ୍ ସାବୁନ୍ ସୁଟିଂ କରୁଥିଲୁ ।
ଉଲ୍ଲେଖଥାଉ କି, ସେହି ବିଜ୍ଞାପନର ସୁଟିଂର ମୂଳ ସ୍ଥାନ କୋଡାଇକାନାଲ ଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ ଶୀତଦିନେ ସୁଟିଂ କରୁଥିଲେ । ଏହି ଗୀତ ରିଲିଜ ହେବା ପରେ, ଯେତେବେଳେ ବି ଭୀମସେନ ଯୋଶୀ ମୋତେ ଭେଟିଥିଲେ, ସେ କହୁଥିଲେ ଯେ ମୁଁ ଅନେକ ପୁରସ୍କାର ପାଇଛି, କିନ୍ତୁ ଏହି ଗୀତ ପରେ, ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ରାସ୍ତାରେ ଗଲି, ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲା ମୋତେ ଚିହ୍ନିଥିଲେ ।
ଏହି ଗୀତଟି ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ ରେକର୍ଡ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଗୀତଟି ହିନ୍ଦୀରେ ଲେଖାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ପରେ ଅନେକ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କରାଯାଇଥିଲା । ସେହି ଦିନ ସେଠାରେ କେବଳ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ ଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ବିମାନ ଅନୁଯାୟୀ, ଆମେ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ କୋଣକୁ ଯାଇ ଏକ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ଗୀତର ସୁଟିଂ କରିଥିଲୁ । ପୂର୍ବରୁ ଶୁଟିଂ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଏକ ଯୋଜନା ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଅନେକ ଥର ସେମାନେ ଅବସ୍ଥାନ ସ୍ଥିର କରି କ’ଣ କରାଯାଇପାରିବ ତାହା ସ୍ଥିର କରୁଥିଲେ ।
କମଲ ହାସନ ଗୀତରେ କିପରି ପ୍ରବେଶ କଲେ?
ଯେତେବେଳେ ଆମେ ବିଶିଷ୍ଟ ଗାୟକ ତଥା ସଙ୍ଗୀତ ରଚନା ଏମ ବାଲାମୁରାଲିକ୍ରିଷ୍ଣାଙ୍କ ସହ ରେକର୍ଡ କରିବାକୁ ଚେନ୍ନାଇରେ ପହଞ୍ଚିଲୁ, ସେତେବେଳେ ଅଭିନେତା କମଲ ହାସନ ସେଠାରେ ଥିଲେ । ସେ କହିଥିଲେ ଯେ ମୁଁ ବାଲାମୁରାଲିକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଜଣେ ଶିଷ୍ୟ, ମୁଁ ତାଙ୍କ ରେକର୍ଡିଂ ଶୁଣିବାକୁ ଆସିଛି ।
ମୁଁ କହିଲି, ଯଦି ସମ୍ଭବ, ସନ୍ଧ୍ୟା ଶୁଟ୍ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଆସ । ଏହିପରି କମଲ ଏହି ଗୀତ ସହିତ ଜଡିତ ହୋଇଥିଲେ । ଏହି ଗୀତର ରେକର୍ଡିଂ କରିବା ସହଜ ନଥିଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାଷା ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ନୋଟ୍ ରଖିବାକୁ ହେବ । ଯେତେବେଳେ ଗୀତଟି ସମାପ୍ତ ହେଲା, ଏହାକୁ ରଚନା ଲୁଇସ୍ ବ୍ୟାଙ୍କସ୍ ଯୋଗ କରିଥିଲେ ।
ଗୀତର ଶେଷ ସୁଟିଂ ଲତା ସହିତ
ଏହି ଗୀତରେ ସ୍ୱର ଲତା ମଙ୍ଗେଶକର ଶେଷରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । କୈଳ।।ଶ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି- “ଗୀତ ରିଲିଜ ହେବାର ଦୁଇ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ସେ ବିଦେଶରୁ ବମ୍ବେ (ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁମ୍ବାଇ) କୁ ଫେରିଥିଲେ । ଆମେ ଗାୟକ କବିତା କୃଷ୍ଣମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କ ସହିତ ରେକର୍ଡ କରିଥିଲୁ । ତାଙ୍କ ସହ ସୁଟିଂ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଲତା ଜୀ ଆସି କହିଲେ ମୁଁ ଏହି ସୁଯୋଗକୁ ହାତଛଡ଼ା କରିବାକୁ ଚାହୁଁ ନାହିଁ । ସେ ଷ୍ଟୁଡିଓରେ ପହଞ୍ଚି ହେଡଫୋନ୍ ପିନ୍ଧି କବିତାଙ୍କ ଗୀତ ଶୁଣିଲେ, ଏବଂ ଏହାକୁ ନିଜ ଶୈଳୀରେ ଗାଇଲେ । ଷ୍ଟୁଡିଓରେ କ୍ୟାମେରା ଥିଲା, ଆମେ ଏକାଠି ସୁଟିଂ ମଧ୍ୟ କରିଥିଲୁ । ରେକର୍ଡିଂ ଏବଂ ସୁଟିଂ ଏକ ସମୟରେ ଘଟିଥିଲା ।
ସେ ଏହି ଗୀତରେ ମଧ୍ୟ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ହେମା ମାଲିନି, ଶର୍ମିଲା ଟାଗୋର, ୱାହିଦା ରେହମାନଙ୍କ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରାଯାଇଥିଲା । କବିତାଙ୍କ ସଟ୍ ହଟାଇବାକୁ ପଡିଲା । ଷ୍ଟାଣ୍ଡିଂ ପାଇଁ କବିତାଙ୍କର ସ୍ୱର ନିଆଯାଇଥିଲା । ତାଙ୍କୁ ସୁଟିଂରେ ନିଆଯାଇ ନ ଥିବାରୁ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ । ହଉ, ଲତା ସିନିୟର ଥିଲେ, କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନଥିଲା । କବିତାଙ୍କ ସ୍ୱରରେ ଶବାନା ଆଜମୀ ଲିପ୍-ସିଙ୍କ୍ କରିଥିଲେ ।
ଅମିତାଭ, ଜିତେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ମିଥୁନ ସେମାନଙ୍କ ପୋଷାକ ଆଣିଥିଲେ
ଗୀତରେ କୈଳାଶ ଅମିତାଭ ବଚ୍ଚନ, ଜିତେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ମିଥୁନ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଫ୍ରେମରେ ଆଣିବା ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି-
ଏହି ତିନିଜଣଙ୍କ ସଚିବଙ୍କଠାରୁ ଶୁଟିଂ ତାରିଖ ପାଇବାକୁ ସମୟ ଲାଗିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ତାରିଖ ମିଳିଲା, କୌଣସି ଅସୁବିଧା ହେଲା ନାହିଁ । ଆମେ ତାଙ୍କୁ ମେହବୁବ ଷ୍ଟୁଡିଓର ବଗିଚାରେ ସୁଟିଂ କରିଥିଲୁ । ସମସ୍ତ ତିନିଜଣ ସକାଳ ୭.୩୦ ରେ ଠିକ୍ ସମୟରେ ପହଞ୍ଚିିଥିଲେ । ତିନିଜଣ ନିଜ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପୋଷାକ ସାଙ୍ଗରେ ଆଣିଥିଲେ ।
ପରସ୍ପରକୁ ଦେଖାଇ ସେମାନେ କହୁଥିଲେ ମୁଁ ଏହି ରଙ୍ଗର ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିଛି, ତୁମେ କ’ଣ ପିନ୍ଧୁଛ? ସେମାନଙ୍କୁ ଗୀତର ରେଖା ଦେଇଛନ୍ତି, ତିନିଜଣ ୧୦ ମିନିଟରେ ସୁଟ୍ ଠିକ୍ କରିଛନ୍ତି, ଫଟୋଗ୍ରାଫ୍ କ୍ଲିକ୍ କରି ନିଜ ନିଜ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର ସୁଟିଂ ପାଇଁ ଯାଇଥିଲେ ।
ମାନଚିତ୍ର ଦୃଶ୍ୟ କିପରି ସୁଟ୍ ହେଲା?
ଗୀତର ଶେଷରେ କୈଳାଶ ଭାରତର ମାନଚିତ୍ର ଏବଂ ପତାକା ଚାହୁଁଥିଲେ । କୈଳାଶ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯେତେବେଳେ ଆମେ ବିଜ୍ଞାପନ ପାଇଁ ଶୁଟିଂ କରୁ, ଆମକୁ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କ କଥା ଶୁଣିବାକୁ ପଡିବ । କିନ୍ତୁ ଏହି ଗୀତ ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ କାହାଠାରୁ ଅନୁମତି ନେବା ଆବଶ୍ୟକ ନଥିଲା । ସେଠାରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଥିଲା ।
ଫିଲ୍ମସିଟିରେ, ମୁଁ ଏକ ଭିଡ଼ ସଂଗ୍ରହ କରି ଭାରତର ମାନଚିତ୍ରର ଡିଜାଇନ୍ରେ ଛିଡା ହୋଇ ଏହାକୁ ଶୁଟ୍ କରିଥିଲି । ପତାକା ତିଆରି କରିବାକୁ ଆମେ ଓଟିକୁ ଯାଇଥିଲୁ । ସେଠାରେ ଥିବା ଏକ ବୋର୍ଡିଂ ସ୍କୁଲରେ ସୁଟି କଲୁ । ଏଠାରୁ ହିଁ ଆମେ ଆମର କମଳା, ଧଳା ଏବଂ ସବୁଜ ଟ୍ରାକ୍ ସୁଟ୍ ନେଇଥିଲୁ । ତା’ପରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଠିଆ କରି ପତାକା ତିଆରି କରାଯାଇଥିଲା ।
