ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଶନି ଗ୍ରହ ବିଷୟରେ ଏକ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ରିପୋର୍ଟ ଆସିଛି । ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଶନି ଉପରେ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ମେଗାଷ୍ଟର୍ମ ବା ମହାତୋଫାନ ଆବିଷ୍କାର କରିଛନ୍ତି । ରେଡିଓ ଏମିଶନ ଓ ଆମୋନିୟା ଗ୍ୟାସ ଡିରସ୍ପନ ଅର୍ଥାତ ବ୍ୟବଧାନ ଅଧ୍ୟୟନ ମାଧ୍ୟମରେ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଶନି ଗ୍ରହରେ ଆସୁଥିବା ମହାତୋଫାନର ଖୁଲାସା କରିଛନ୍ତି । ଏହା ଗ୍ରହମାନଙ୍କ ଉପରେ ଭବିଷ୍ୟତ ଅଧ୍ୟୟନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ । ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଶନିଙ୍କର ମହାତୋଫାନ ଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଚିହ୍ନ ଛାଡିଥାଏ ।
ଗ୍ରେଟ୍ ରେଡ୍ ସ୍ପଟ୍ ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା ସୌର ପ୍ରଣାଳୀରେ ୧୦,୦୦୦ ମାଇଲ୍ ଚଉଡା ଆଣ୍ଟିକାଇକ୍ଲୋନ୍ ବୃହସ୍ପତିଙ୍କ ପୃଷ୍ଠକୁ ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ଧରି ମେଘୁଆ କରି ରଖିଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ଅଧ୍ୟୟନରେ ଏହା ଜଣାପଡିଛି ଯେ ଶନି ଉପରେ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ମେଗାଷ୍ଟର୍ମ ମଧ୍ୟ ଅଛି । ଏହି ଝଡ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଉପରେ ଗଭୀର ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ ଯାହା ଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ରହିଥାଏ ।
ଅଧ୍ୟୟନର ମୁଖ୍ୟ ଲେଖକ ତଥା ମିଶିଗନ-ଏନ-ଆବର ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ମହାସହାୟକ ପ୍ରଫେସର ଚେଙ୍ଗ ଲି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ସୌର ପ୍ରଣାଳୀରେ ସବୁଠାରୁ ବଡଝଡର ତନ୍ତ୍ରକୁ ବୁଝିବା ଝଡର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ଏକ ବ୍ୟାପକ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସ୍ଥାନିତ କରେ । ଯିଏ ଆମର ବର୍ତ୍ତମାନ ଜ୍ଞାନକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରେ ଏବଂ ପୃଥିବୀର ମୌସୁମୀ ବିଭାଗର ସୀମାକୁ ଆଗକୁ ବଢାଉଛି ।
ନୂତନ ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ, ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ଶନିଙ୍କ ଠାରୁ ରେଡିଓ ଉତ୍ସର୍ଜନକୁ ଦେଖିଲେ, ଯାହା ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ଆସିଥିବାର ଦେଖାଯାଏ ଏବଂ ଆମୋନିୟା ଗ୍ୟାସ୍ ବଣ୍ଟନରେ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ବ୍ୟାଘାତ ଦେଖାଗଲା । ଗ୍ରହରୁ ରେଡିଓ ଉତ୍ସର୍ଜନରେ ସେମାନେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ କିଛି ପାଇଲେ । ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଆମୋନିୟା ଗ୍ୟାସର ଏକାଗ୍ରତାରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟତା, ଯାହା ଗ୍ରହର ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ଅତୀତର ଝଡ଼ର ଘଟଣା ସହିତ ଜଡିତ ଥିଲା ।
ଦଳ ଅନୁଯାୟୀ, ମଧ୍ୟ-ଉଚ୍ଚତାରେ ଆମୋନିୟା ଏକାଗ୍ରତା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଆମୋନିୟା-ବରଫ କ୍ଲାଉଡ୍ ସ୍ତରଠାରୁ କମ୍, କିନ୍ତୁ ନିମ୍ନ ଉଚ୍ଚତାରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ୧୦୦ ରୁ ୨୦୦ କିଲୋମିଟର ଗଭୀରତାରେ ସମୃଦ୍ଧ ହୁଏ । ସେମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ବୃଷ୍ଟିପାତ ଏବଂ ପୁନଃ ବାଷ୍ପୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଆମୋନିୟା ଉପରୁ ତଳ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ନିଆଯାଉଛି । ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିପାରେ ।
ସାଇନ୍ସ ଆଡଭାନ୍ସ ପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏହି ଅଧ୍ୟୟନରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ଯେ ଯଦିଓ ଉଭୟ ଶନି ଏବଂ ବୃହସ୍ପତି ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ଗ୍ୟାସରେ ନିର୍ମିତ, ତେବେ ଦୁଇଟି ଗ୍ରହ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅଛି । ବୃହସ୍ପତିଙ୍କର ଟ୍ରପୋସଫେରିକ୍ ଆନୋମାଲିୟସ୍ ଅଛି, ଯାହା ଏହାର ଅଞ୍ଚଳ (ଧଳା ବ୍ୟାଣ୍ଡ) ଏବଂ ବେଲ୍ଟ (ଡାର୍କ ବ୍ୟାଣ୍ଡ) ଦ୍ୱାରା ବନ୍ଧା ଏବଂ ଶନି ପରି ଝଡ ଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ନାହିଁ ।
ଏହି ପଡୋଶୀ ଗ୍ରହମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ ଏହି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗ୍ରହମାନଙ୍କରେ ସୁପରଷ୍ଟର୍ମ କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ସେ ବିଷୟରେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଯାହା ଜାଣନ୍ତି ତାହା ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରୁଛି ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତର ଏକ୍ସପ୍ଲାନେଟରେ କିପରି ମିଳୁଛି ଏବଂ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଇଛି ତାହା ସୂଚିତ କରିପାରନ୍ତି । ଅଗଷ୍ଟ ୧୧ ରେ ସାଇନ୍ସ ଆଡଭାନ୍ସ ପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏହି ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁଯାୟୀ, ଶନିରେ ପ୍ରାୟ ୨୦ ରୁ ୩୦ ବର୍ଷରେ ମେଗାଷ୍ଟର୍ମ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଏବଂ ଏହା ପୃଥିବୀର ଝଡ ସହିତ ସମାନ, ଯଦିଓ ଏହା ବହୁତ ବଡ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ପୃଥିବୀର ଝଡ ପରି, ଶନିଙ୍କ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ମେଗାଷ୍ଟର୍ମ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର କାରଣ କେହି ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ, ଯାହା ମୁଖ୍ୟତଃ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଏବଂ ହିଲିୟମ୍ ଦ୍ୱାରା ଗଠିତ, ମିଥେନ, ଜଳ ଏବଂ ଆମୋନିଆର ଚିହ୍ନ ରହିଛି ।
